Stare miasto

 Witajcie . Dziś zaczynamy spacerek po starym mieście .Postów ze starego miasta będzie kilka Stare Miasto – część dzielnicy administracyjnej Śródmieście w Olsztynie. Najstarsza część Olsztyna, wyznaczona przywilejami lokacyjnymi w latach 1353 i 1378. Aż do XIX wieku miasto Olsztyn nie wychodziło poza obszar dzisiejszego Starego

 Miasta.

1 Brama Górna zwana Wysoką Bramą (niem. Obertor, Hochtor) – XIV–wieczna brama miejska w Olsztynie usytuowana w północno-wschodniej części zespołu staromiejskiego, na osi wylotu głównego traktu komunikacyjnego. Jest jedyną bramą pozostałą z trzech, które znajdowały się w murach obronnych otaczających miasto.

Brama miała formę barbakanu, jest budowlą czterokondygnacyjną, z pięterkiem tworzącym rodzaj piątej kondygnacji w strefie szczytu; dach dwuspadowy; szczyty schodkowe; od strony wschodniej, niższa, również czterokondygnacyjna przybudówka kryta odrębnym dachem dwuspadowym prostopadłym do kalenicy bryły głównej.Górna Brama powstała po wytyczeniu północnych granic miasta w drugim akcie lokacyjnym z 4 maja 1378. Odbudowa Bramy Górnej w obecnej formie i miejscu, podobnie jak modernizacja reszty murów obronnych, nastąpiła najprawdopodobniej pod koniec XV wieku^[1], gdy miasto otrząsało się po zniszczeniach z czasów wojny trzynastoletniej (1454-1466) i wojny popiej (1478). W 1788 roku Wysoką Bramę wyremontowano i zaadaptowano na zbrojownię szwadronu dragonów, w 1858 roku przebudowano na więzienie, a w 1898 przekazano miejskiemu komisariatowi policji. Dokonywano w niej wielu przeróbek (m.in. nadano odmienny kształt otworom okiennym i szczytowi budowli, przebito przejście dla pieszych). W 1863 przetrzymywano tu Wojciecha Kętrzyńskiego, obwinionego o przemyt broni dla powstania styczniowego. W 2003 roku brama została odrestaurowana. W jej blendzie pojawił się wizerunek Matki Bożej Królowej Pokoju, podarowany Olsztynowi przez Jana Pawła II. Dzieło zostało wykonane techniką szklanej mozaiki w jednej z rzymskich pracowni. Mury Wysokiej Bramy goszczą również spiżową głowę Jana Pawła II, poświęconą w I rocznicę śmierci papieża. W roku 2012 prace archeologiczne odsłoniły pierwotne kamienne fundamenty bramy z XIV wieku, tuż na północ od jej obecnego położenia (dziś Pl. Jedności Słowiańskiej). Podczas wykopalisk odkryto ok. 40 monet z XIV i XV wieku oraz około 120 kul armatnich^[2]

2

 Targ Rybny

Plac początkowo nazywany był Targiem Świńskim, który powstał około 1378 r. W tym okresie pojawiła się dzielnica północna znajdująca się już poza ówczesnymi murami miasta. Był to dowód na to, że gród zaczął się rozwijać i rozrastać nie mieszcząc się w swoich wyznaczonych granicach. Pełnił funkcję miejsca handlowego podobnie jak istniejący już wcześniej Rynek Starego Miasta. Nazwa Targ Rybny pojawiła się dopiero na początku XIX w.

Po wojnie większość zniszczonych budynków wokół targowiska rozebrano, a patronem tego miejsca został na jakiś czas gen. Karol Świerczewski. Nazywano go wówczas „Karolkiem”.

Obecny wygląd placu zawdzięczamy odbudowie kamienic we wschodniej części, która miała miejsce na początku lat dziewięćdziesiątych. Budynki po stronie zachodniej odrestaurowano na początku XXI w. Zabudowie nadano wygląd przedwojenny.

Powierzchnia jest wyłożona kostką brukową, a dla podkreślenia nazwy ułożono wzory ryb.

3Dom „Gazety Olsztyńskiej”

Obiektem wartym większej uwagi na Targu Rybnym jest wzniesiony z czerwonej cegły Dom „Gazety Olsztyńskiej”. Obecnie mieści się tu muzeum.W budynku, który został kompletnie zniszczony w listopadzie 1939 r. mieściła się księgarnia i redakcja oraz drukarnia „Gazety Olsztyńskiej”. Obiekt został zrekonstruowany i oddany do użytku w 1989 r. Od frontu znajduje się wejście do księgarni, a w ścianach bocznych wejścia do muzeum.

Obecnie mieści się tu oddział Muzeum Warmii i Mazur. Po wejściu do środka zapoznaliśmy się z ekspozycją dotyczącą historii Olsztyna. Zobaczyliśmy tu również eksponaty związane z polskością prasy na Warmii i Mazurach.

4 Przed drzwiami wejściowymi do muzeum z przeciwnej strony budynku znaleźliśmy pomnik św. Jakuba, który jest patronem stolicy Warmii i Mazur.Rzeźba wykonana jest z kamienia oraz innych materiałów i ma 135 cm wysokości. Umieszczona jest na półtorametrowym cokole. Pomnik odsłonięto w 2004 r. i jest on stałym elementem upiększającym Targ Rybny.

5Kościół ewangelicko-augsburski imienia Chrystusa Zbawiciela w Olsztynie – jedna z trzech świątyń znajdujących się w obrębie olsztyńskiego Starego Miasta w Olsztynie. Kościół ewangelicki stoi w rogu starego rynku przy ulicy Zamkowej. Obiekt zbudowany został w latach 1876-1899 w stylu neogotyckim. Poświęcony został 15 października 1877 roku iGmina ewangelicko-augsburska (luterańska) powstała na terenie Olsztyna w 1779 roku. Na jej potrzeby władze oddały wówczas całe piętro w północnym skrzydle zamku. W miarę powiększania się liczby wiernych warunki na zamku stawały się coraz trudniejsze, zwłaszcza, że zorganizowano tam kaplicę, mieszkanie proboszcza i szkołę. Od 1828 roku zaczęto ubiegać się o budowę nowej świątyni. W roku 1832 zakupiono od miasta plac między rynkiem a fosą zamkową. Pierwszy projekt opracował w grudniu 1838 roku inspektor budowlany Schwinck z Królewca. Niestety ze względu na brak funduszy nie przystąpiono do budowy. Nowe możliwości w zakresie inwestycji miejskich pojawiły się dopiero po zwycięstwie Prus nad Francją. Proboszczem był wtedy ks. Albert Zapatka, który od razu ponowił starania o budowę kościoła. Długo oczekiwana decyzja zapadła w 1875 roku. Autorem nowego projektu był mistrz murarski z Olsztyna, Puhlmann. W dniu 9 czerwca 1876 roku położono kamień węgielny pod przyszły kościół – był nim olbrzymi głaz narzutowy tzw. „Łyński Kamień”, który od lat spoczywał w tym miejscu. Według kroniki kościelnej, kamień węgielny usytuowany jest wprost pod ołtarzem i obejmuje powierzchnię całej absydy. W tym głazie wykuto specjalny otwór, aby tam umieścić akt erekcyjny. Głównym wykonawcą budowy był mistrz murarski Matthias Toffel. Dnia 15 października 1877 r. odbyła się w Olsztynie uroczystość poświecenia kościoła. W późniejszych latach kościół był kilkakrotnie remontowany: po raz pierwszy w 1899 r., a ostatni – w latach 200-2001. Kościół stanowi siedzibę parafii ewangelicko-augsburskiej.

Nie orientowaną, ceglaną budowlę, wzniesioną w stylu neogotyckim założono na rzucie prostokąta z pięciobocznym prezbiterium oraz przylegającą od południa 40-metrową wieżą z zegarem. Elewacje boczne opięte są przyporami. Dach korpusu pokryto angielskim łupkiem, a ośmioboczny hełm wieży miedzianą blachą. W wieży znajdują się w trzy dzwony odlane w firmie Petit & Edelbrock w Gescher w Westfalii.^[1] Jest to kościół salowy, z trzema emporami. Jego nawa ma 19 m długości, 12 m szerokości, 13 m wysokości i przekryta jest otwartą, polichromowaną więźbą dachową. Prezbiterium wydzielone zostało od nawy profilowanym, ostrym łukiem tęczowym. W jego centrum znajduje się ołtarz, nad którym wznosi się krzyż. Po prawej stronie umieszczono ambonę. Kościół zaprojektowano na 500 miejsc siedzących (310 na dole i 190 na emporach). Jego wnętrze zostało wyposażone m.in. w organy Maxa Terletzkiego z Królewca, okna z witrażami zaprojektowanymi i wykonanymi przez warsztat Heinricha Gidtmanna z Linnich, obrazy w zakrystii: „Chusta Weroniki” oraz portret Marcina Lutra.