Park podzamcze

Witajcie Znowu spacerujemy po starówce . Idąc w dół od zamku i amfiteatru idziemy do parku podzamcze  Na terenie parku znajduje się popiersie Mikołaja Kopernika oraz głaz dedykowany pamięci Seweryna Pięniężnego. Warte uwagi są również wolno stojące rzeźby autorstwa olsztyńskich artystów, m.in. „Syrenka dwuogoniasta”, „Wiosna”, „Łyna”. Dzieła rzeźbiarskie ozdabiają również dwie fontanny. Są to: „Symfonia ptaków” Ryszarda Wachowskiego i Antoniego Szczypczyńskiego oraz „Dziecko na rybie” dłuta Balbiny Świtycz-Widackiej.

Teren parku jest zróżnicowany, częściowo otoczony przez wysokie skarpy. Przecinają go alejki spacerowe leżące na różnych poziomach. Oś parku stanowi koryto Łyny, przez które oprócz mostów drogowych przerzucono kilka kładek dla pieszych. Koło zamku rzekę przegradza próg nazywany „Niagarą”.

Nieopodal wznosi się willa „Casablanca” z lat 1912-13 (były Klub Garnizonowy), w której po odrestaurowaniu znajduje się restauracja i apartamenty do wynajęcia.

Pomnik Mikołaja Kopernika w Parku Podzamcze

Pomnik Mikołaja Kopernika, autorstwa berlińskiego rzeźbiarza Johannesa Götza z Berlina. Powstał z inicjatywy Rady Miejskiej Olsztyna, odsłonięty 9 listopada 1916 roku. Pierwotnie spiżowe popiersie astronoma było umieszczone na postumencie pod architektonicznym baldachimem, wspartym na filarach i znajdowało się przed groblą zamkową do 1946 roku. Obecnie pomnik usytuowany jest przed zamkiem, przy moście na Łynie w Parku Podzamcze. Na zmienionym cokole wykuty został napis w języku polskim: „Obrońcy grodu olsztyńskiego przed najeźdźcą krzyżackim. Wielkiemu Polakowi Mikołajowi Kopernikowi wdzięczni Polacy”

.

2Casblanka  Willę wybudowano na terenie podzamcza, na skarpie, obok mostu na Łynie – prowadzącego do olsztyńskiego zamku (obecna ulica Zamkowa 5).

Pierwsze wzmianki na temat istnienia budynku w tym miejscu pochodzą z 1662 roku. Była to siedziba burgrabiego zamkowego (stąd przyjęte w późniejszych latach określenia „Pałac Burgrabiego” lub „Dom burgrabiów”). Budynek był kilkakrotnie przebudowywany, m.in. gruntownie w 1758 roku. W latach 1772-1862 był zajmowany przez dzierżawcę domeny Stary Dwór-Posorty koło Kortowa. W drugiej połowie XIX wieku budynek po raz kolejny został przebudowany, a następnie przekazany na potrzeby wojska (zorganizowano tu klub oficerski). Po 1907 roku budynek sprzedano Wilhelmowi Ernstowi Harichowi – właścicielowi drukarni i wydawcy „Allensteiner Zeitung”. Harich rozebrał budynek i w 1913 roku nadał mu obecny kształt.. Odtąd willa pełniła funkcję rodzinnej rezydencji i kamienicy czynszowej Część pomieszczeń wynajmowano, m.in. oficerom olsztyńskiego garnizonu i urzędnikom państwowym. Ostatnim indywidualnym właścicielem budynku przed 1945 rokiem była Else Löffke, wdowa po prezesie Sądu Krajowego w Olsztynie. Po drugiej wojnie światowej willę najpierw przeznaczono na rezydencję olsztyńskich wojewodów (1948-1950), a następnie przekazano ją na potrzeby wojska. Wówczas zorganizowano tu klub garnizonowy, a także wojskową bibliotekę. Wtedy też utrwaliła się zwyczajowa nazwa budynku „Casablanca”. W latach 90-tych budynek został opuszczony przez wojsko i stopniowo zaczął niszczeć. Willa znalazła nowych właścicieli w 2010 roku, a w roku następnym przystąpiono do prac budowlano-konserwatorskich. W 2013 roku odrestaurowany obiekt oddano do użytku. Obecnie znajduje się w nim kompleks gastronomiczny, w którego skład wchodzi: Restauracja Casablanca^[1], sala konferencyjna i winiarnia.

Jest to budowla piętrowa, podpiwniczona i zwieńczona dachem mansardowy z lukarnami i użytkowym poddaszem.. Wzniesiono ją na planie wieloboku, a jej bryła składa się z budynku głównego, mniejszej, piętrowej oficyny usytuowanej od zachodu i parterowej przybudówki od strony wschodniej. Fasada znajduje się od strony północnej. Wejście główne ujęte zostało w portal, zamknięty łukiem półkolistym z boniowaniem. Masywne balustrady schodów ozdabiają betonowe kule. Ponad portalem znajduje się okno z półkolistym balkonem, ozdobione kartuszem ze zwisającymi girlandami. Okna elewacji frontowej są prostokątne, na parterze zwieńczone tynkowaną półkolistą arkadą. Od strony południowej budynek posiada ryzalit z tarasem w górnej kondygnacji. Umieszczono w nim szerokie okna zespolone: prostokątne i zamknięte półłukiem. Poniżej ryzalitu powstał nowy taras, za pośrednictwem którego główna sala restauracyjna łączy się z parkiem. We wnętrzu zachowały się elementy dawnego wystroju, w tym m.in.: sztukaterie, oparta na motywach biblijnych płaskorzeźba, przedstawiająca niebiańskie główki aniołków, kamienny kominek, kasetonowy sufit, wiodące na galerię drewniane schody z rzeźbioną balustradą, neorenesansowe witraże.https://blog.tripsoverpoland.pl/2015/10/10/olsztyn-odkrywanie-uratowanych-obiektow-zabytkowych-i-innych-ciekawych-miejsc-podczas-letniego-spaceru/

Ciekawostki

• W 1907 roku w willi został zamordowany major August von Schönebeck. Zastrzelił go zazdrosny kochanek żony. Sprawa zakończyła się głośnym procesem sądowym, a wśród mieszkańców miasta przyjęło się nowe określenie tego budynku – „Willa Mord”.
• Na skwerze, po drugiej stronie ulicy Zmakowej znajduje się popiersie Mikołaja Kopernika, odsłonięte w 1946 roku.
• W 2005 roku, w trakcie prac w otoczeniu willi, w murku wokół tarasu odnaleziono zaginione Macewy z dawnego żydowskiego cmentarza w Olsztynie. Po przeprowadzeniu prac konserwatorskich zostały one przeniesione na swoje pierwotne miejsce.^[2][3]Na elewację willi „Casablanca” przy ul. Zamkowej 5 powróciła tablica poświęcona Balbinie Świtycz-Widackiej (1901-1972). Tablica powstała w 2 poł. l. 90. XX w. z inicjatywy Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze”. Upamiętnia związaną z Olsztynem rzeźbiarkę i poetkę, która w budynku przy ul. Zamkowej 5 kształciła młodych adeptów sztuk plastycznych. Tablicę z napisami i popiersiem artystki (odlew

  z brązu) zaprojektowała Jowita Widacka-Solarska - córka nieżyjącej rzeźbiarki. W 2007 roku zostały zniszczone napisy na tablicy, a kamienna płyta pękła. W związku z tym podjęto decyzję o jej demontażu i naprawie. Po zakończeniu rewaloryzacji zabytkowej willi tablica ponownie została umieszczona na elewacji budynku.

  
  

• 3   

• Na ścianie budynku "Casablanca" od strony zamku Kapituły Warmińskiej i rzeki Łyny.
  
  Na elewację odrestaurowanej willi „Casablanca” przy ul. Zamkowej 5 powróciła tablica poświęcona Balbinie Świtycz-Widackiej (1901-1972). Tablica powstała w 2 poł. l. 90. XX w. z inicjatywy Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Pojezierze”. Upamiętniała związaną z Olsztynem rzeźbiarkę i poetkę, która w budynku przy ul. Zamkowej 5 kształciła młodych adeptów sztuk plastycznych. Tablicę z napisami i popiersiem artystki (odlew
  z brązu) zaprojektowała Jowita Widacka-Solarska - córka nieżyjącej rzeźbiarki. W 2007 roku zostały zniszczone napisy na tablicy, a kamienna płyta pękła. W związku z tym podjęto decyzję o jej demontażu i naprawie. Po zakończeniu rewaloryzacji zabytkowej willi tablica ponownie została umieszczona na elewacji budynku.
  
  Balbina Świtycz-Widacka.
  (1901-1972) - rzeźbiarka i poetka.
  
  Urodziła się 31 marca 1901 r. w rodzinie Nikodema i Marii z domu Konarskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Brześciu nad Bugiem, studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1924-1929) pod kierunkiem wybitnego rzeźbiarza Konstantego Laszczki. Po studiach osiadła w Kobryniu, gdzie nauczała rysunku, robót ręcznych i gimnastyki w Gimnazjum Żeńskim im. Rodziewiczówny (do 1941 r.) oraz prowadziła pracownię rzeźbiarską. W czasie II wojny światowej rodzina Widackich ukrywała Żydów z lokalnego getta. Po 1945 osiedliła się na Pomorzu. Kierowała referatem kultury w Wyżysku, mieszkała w Brodnicy, krótko we Wrocławiu, od 1952 w Giżycku. W 1954 roku zamieszkała w Olsztynie w miasteczku akademickim Kortowo, gdzie spędziła resztę życia. Zmarła w Olsztynie 28 lipca 1972 roku, została pochowana w Brodnicy.
  
  Członek grupy „Zachęta” w Warszawie. Angażowała się w działalność Związku Polskich Artystów Plastyków (od 1950 r.) i Towarzystwa Miłośników Olsztyna, którego była współzałożycielką.
  
  Jest autorką blisko 1000 rzeźb. Prezentowała je na wystawach w Brześciu, Kobryniu, Warszawie. Brała udział w wystawach „Jarmarki Poleskie”. Jej rzeźba Poleszuczka z dzieckiem oraz popiersie Rodziewiczówny zostały zakupione i podarowane marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu. Po 1945 roku miała wystawy indywidualne ( w Olsztynie-1958, 1962, 1967) i brała udział w wystawach zbiorowych m.in. w Olsztynie, Bydgoszczy oraz Belgradzie, Moskwie, Kaliningradzie. Jej rzeźby znajdują się m.in. w muzeach w Warszawie, Olsztynie, Brześciu, Negotyniu (obecnie Serbia). Najbardziej znane rzeźby to pomnik Michała Kajki w Ełku, odsłonięty 28 września 1958 r. z okazji setnej rocznicy jego urodzin (za model posłużył syn poety, Adolf Kajka zamieszkały wówczas w Orzyszu), popiersie Adama Mickiewicza przed I Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza w Olsztynie, rzeźby "Rybactwo", "Rolnictwo", "Kormoran" w olsztyńskim Kortowie oraz „Ryba z dzieckiem” i „Wiosna” w parku nieopodal zamku.
  
  Realizowała portrety rzeźbiarskie, które powstawały w cyklach: „Zasłużeni dla Warmii i Mazur”: Ignacy Krasicki, Teodor Bensch, Tomasz Wilczyński, Mikołaj Kopernik, Wojciech Kętrzyński, Feliks Nowowiejski, Bogumił Linka, Jan Liszewski, Wanda i Seweryn Pieniężni, Maria Zientara-Malewska, Alojzy Śliwa, Michał Lengowski, Emilia Sukertowa-Biedrawina, Władysław Gębik, Jakub Prawin. W cyklu „Naukowcy, artyści, politycy” powstały m. in. rzeźby: Tadeusza Kotarbińskiego, Elżbiety Barszczewskiej, Leona Kruczkowskiego, Władysława Tatarkiewicza, Tadeusza Kotarbińskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Marii Konopnickiej, Ludwika Beethovena, Maksyma Gorkiego, Fryderyka Chopina, Piotra Czajkowskiego.
  
  Jej autorstwa jest popiersie Henryka Sienkiewicza w Bisztynku i Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Rucianem-Nidzie. Artystka wykonywała drobne, kameralne formy, miniaturowe główki i kompozycje figuralne nawiązujące do folkloru warmińsko-mazurskiego i poleskiego. Zajmowała się również twórczością poetycką. Napisała ponad 1000 wierszy, aforyzmów, fraszek, erotyków. Niewielka ich część ukazała się drukiem w prasie i antologiach. Własnego zbiorku nie wydała.
  W Olsztynie znajduje się stała Galeria Rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej. Jedna z ulic w Olsztynie nosi imię Balbiny Świtycz-Widackiej. Jej osobę upamiętniają w Olsztynie liczne tablice pamiątkowe m.in. na gmachu rektoratu Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz pomniku Adama Mickiewicza w Olsztynie.
• 4Wiosna Rzeźba parkowa Wiosna, autor: Balbina Świtycz-Widacka, data powstania: l. 60. XX w., lokalizacja: Park Podzamcze nad Łyną w Olsztynie.

   5Rzeźba parkowa Wiosna, autor: Balbina Świtycz-Widacka, data powstania: l. 60. XX w., lokalizacja: Park Podzamcze nad Łyną w Olsztynie.

   6

  Głaz pamięci Seweryna Pieniężnego w Parku Podzamcze

  Głaz poświęcony pamięci Seweryna Pieniężnego, odsłonięty 1 września 1964 r., autor: E. Jankowski, lokalizacja: Park Podzamcze nad Łyną w Olsztynie.

   

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

  

  1

  
  

  

  2

  
  
  
  
  

  

  2

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

  

  3

  
  
  
  
  

  

  4

  
  

  

  5

  
  
  
  
  
  
  
  

  

  6